Almodóvar w niebezpieczeństwie!

Byłam wczoraj drugi raz, film jest wspaniały i tak szybko się go nie pozbędę. To jednak nie był dwugodzinny romans bez konsekwencji, jak wydawało mi się zaraz po Nowych Horyzontach (przy całym zachwycie i och-achach).

Ale. Wchodzę wczoraj w nocy na inną-stronę - czasami pojawia się tam coś ciekawego. Mam szczęście, bo się pojawiło. Tekst Jej Perfekcyjności o Skórze, w której żyję. Ze spoilerem. W tytule.

KURWA, W TYTULE. Na głównej stronie. Tak, tym spoilerem.

Tekst na dodatek okazuje się tak oderwany od filmu, że głowa pęka.
(Uwaga: po napisaniu poniższej notki weszłam na portal - dokonano korekty tytułu i podtytułu, które są nadal spoilerem, ale delikatniejszym; pierwsza część mojego wpisu nie jest więc jeszcze o Historii).

I tak jak radosne hejterzenie pozostawiam na ogół dowcipniejszym od siebie (patrz taki navaira), tak tutaj nie mogę sobie odmówić tej przyjemności.

Pod więcej, rzecz jasna, zostanie zdradzona spora część fabuły filmu Pedro Almodovara Skóra w której żyję, łącznie z główną przewrotką i zakończeniem, jak również los Bruce'a Willisa w znanym horrorze Szósty zmysł.

Tytuł

Almodóvar zmienił mu płeć

SPOILER?

Taki brzydki, bardzo brzydki, bo zawieszony na stronie głównej. Zero wyboru, czy chce się przeczytać, czy nie. Ale Jej Perfekcyjność odpowiedziała w komciach na zarzuty typu kurwa, tydzień po premierze, a ty sobie tutaj takie jaja robisz, że

to nie moja skromna osoba decyduje o tym, kiedy recenzja ukaże się na łamach portalu :) czy będzie to tydzień przed premierą, dzień po premierze czy też rok po niej :)

Bo za rok ze Skórą bedzie jak z Psychozą czy Grą pozorów. O których "wszyscy wiedzą", co prowadzi do tego, że nawet ci, którzy nie wiedzą, szybko dowiadują się z programu telewizyjnego. A szkoda. Ja bym chciała podskoczyć ze zdumienia i w jednym, i w drugim wypadku. No ale cóż – w przypadku filmów starszych tak już się po prostu zdarza, mam w gazecie artykuł dajmy na to o transseksualności w kinie, i pojawiają się pewne tytuły. W przypadku filmu, który dopiero pojawił się w kinach, a i wcześniej bynajmniej nie szalał na torrentach, prawdopodobieństwo, że zepsujemy widzowi frajdę, jest znacznie większe, tym bardziej, jeśli nie dajemy czytelnikowi wyboru czytać-nie czytać. Ale Jej Perfekcyjność nie słyszała o prawdopodobieństwie. Być może nie słyszała nawet do bliźnim-widzu. A już na pewno nie słyszała o tytułach, które nie zdradzają fabularnych przewrotek (normalka, każdy tekst o Szóstym zmyśle jest zatytułowany Bruce Willis jest d***em). Nie mogła też napisać do redakcji, hej, kochana redakcjo, ja tam opowiadam cały film, wrzućcie ostrzeżenie czy coś.

Tyle tytuł. Zabawa dopiero się zaczyna – Almodóvar zmieniający płeć był jedynie chlebusiem czosnkowym przed daniem głównym. Z całym szacunkiem do chlebusia czosnkowego, który uwielbiam (mogłabym jeść tylko chlebuś czosnkowy, ale pewna dziewczyna w niebieskich włosach uświadomiła mi, że od tego się tyje, więc przeszłam na bardziej urozmaiconą dietę).

Seria wydarzeń sprawia, że jego córka - po długiej terapii spowodowanej szokiem po śmierci matki - zostaje zgwałcona na weselu swojej przyjaciółki.

Na początek detal: to Norma miała przyjaciółki? Myślałam, że to był ślub pacjentki Ledgarda, i nawet bym się nie czepiała, gdyby nie fakt, że córka Doktora sprawia wrażenie zupełnie wyalienowanej i trzymanej w podobnym zamknięciu, co Vera (no może w wersji z ogrodem). Mam swoją małą teoryjkę na temat Przeklętego Rodu, ale może o tym później.

Ojcu udaje się złapać winnego – postanawia go ukarać. Jak? Zmienia go w kobietę.

Lub kogoś, kogo uznaje za winnego. Nawiasem, przyznam, że Elena Anaya zrobiła na mnie dużo większe wrażnie niż poprzednim razem. W sensie urody, bo że jest dobrą aktorką, co do tego nie było wątpliwości.

No właśnie. „Zmienia”. Tego terminu używa przez cały film polski tłumacz. „Zmiana płci”. Warto się nad tym chwilę zastanowić.

Zaczyna się! Wrócę do tego później.

Vicente (Jan Cornet) otrzymuje nową twarz, nowe kształty ciała, nowe narządy płciowe. Staje się Verą (Elena Anaya). Co ciekawe, choć początkowo burzy się przeciw temu, co mu zrobiono – nie może pogodzić się z utratą penisa i przemianą, jaka w nim zachodzi – z czasem zaczyna akceptować nowy stan rzeczy.

No nie ma za bardzo wyboru, to znaczy ma i nawet z niego korzysta, tzn. próbuje uciekać, popełnić samobójstwo, i tym podobne, ale okazuje się, że nic z tego. Więc rezygnuje z tych drastycznych planów, oswaja się, postanawia przetrwać i kombinować w inną stronę. Ponieważ jest to film Almodovara, możliwości interpretacyjnych jest wiele, ale aby uznać Verę za akceptującego sytuację, trzeba było chyba na filmie przysnąć.

I trudno powiedzieć, czy to klasyczny przykład syndromu sztokholmskiego, przez który ofiara utożsamia się z oprawcą i darzy go uczuciem bliskim miłości czy też Vera autentycznie akceptuje siebie.

Ach, syndrom sztokholmski. Szukajcie go w pulpowym pierwowzorze, w filmie nie ma ani jednej sceny, która by go sugerowała.

Tym bardziej, że zakochana w lekarzu pacjentka zaczyna go uwodzić, by ostatecznie wylądować z nim w łóżku.

No bo trzeba być zakochanym, aby kogoś uwieść, szczególnie w kryminale, tym bardziej jeśli ma się świadomość bycia piękną, a uwodzenie stwarza możliwości wydostania się z klatki. To raz. Sceny seksu między Anayą a Bandersem emanują romantyzmem, namiętnością, oddaniem itp., itd. Brakuje tylko świec i Salmy Hayek. To dwa.

Pewną wskazówką może być koniec filmu, gdy Vincente/Vera wraca do matki, by opowiedzieć jej całą historię.

Nie no, ja myślę, że Vera wraca do matki, bo po prostu za nią strasznie tęskni. Kopę lat i w ogóle.

Dalszy fragment zestawię z cytowanym już początkiem, aby było jasno i przejrzyście:

No właśnie. „Zmienia”. Tego terminu używa przez cały film polski tłumacz. „Zmiana płci”. Warto się nad tym chwilę zastanowić.

„Zmiana płci” potocznie kojarzy się przede wszystkim z zabiegami chirurgicznymi, które powodują ukształtowanie nowych narządów płciowych u osób transseksualnych – falloplastyką i waginoplastyką. We wszystkich współczesnych definicjach podkreśla się jednak, że transseksualistka jest kobietą od urodzenia – posiada jedynie męskie cechy budowy ciała i wytwarza męskie hormony. Transseksualista zaś jest od urodzenia mężczyzną – posiadającym wszakże kobiece cechy budowy ciała i wytwarzającym żeńskie hormony. W takim razie płeć tej osoby – rozumiana jako jej psychiczna autodefinicja – jest niezmienna. Dana osoba czuje się mężczyzną lub kobietą a jedyne, co chce zmienić, to (upraszczając) swoje ciało i posiadane dokumenty.

Używanie pojęcia „zmiana płci” jest więc nieuzasadnione.

Nie no, w filmie jest zajebiście uzasadnione.

Rozumiem problem języka, rozumiem, że trzeba się dopominać, że KOREKTA, ale z filmem to żeś trafiła że niech cię cholera.

Otóż tak, w filmie Skóra w której żyję dochodzi do zmiany płci biologicznej (w gender nie będę się teraz wkopywać). To jest jedyna rzecz, która nie podlega dyskusji. Ta ZMIANA. Pan Doktor porywa chłopaka, który bardzo dobrze czuł się w swojej chłopięcej skórze - Vicente jest poniekąd esencją niezobowiązującej chłopięcości, stojąc w kontrze do dwóch pozostałych mężczyzn w filmie, mściciela-ojca opłakującego córkę, a także naukowca-zdradzonego wdowca, i Tygrysa, który reprezentuje męską przemoc, także seksualną. Chłopaka dotyka straszna krzywda, fizyczna i psychiczna.

Jeśli Jej Perfekcyjność używa Skóry jako trampoliny, by napisać, że nie zmiana, a korekta, to... mamy widzieć tę przemoc jako korektę właśnie? Takie założenie jest potrzebne, aby tekst był spójny. W przeciwnym razie wyjdzie na to, że Jej Perfekcyjność podczepiła się pod tag, aby napisać o czymś zupełnie innym, nie dbając o logikę artykułu (2600 znaków na 3800 poświęconych jest wywodowi, że korekta), zamiast napisać o filmie, którego ta problematyka rzeczywiście by dotyczyła.

Kontynuując: zestawienie Vicente-Very z osobami trans jest co najmniej dziwne. Reprezentować społeczność T mogą Tina z Prawa pożądania czy Agrado ze Wszystko o mojej matce. Ale nie Vera! Raz, że Skóra jest filmem bardziej abstrakcyjnym, science-fiction, metaforą bez zakorzenienia w portrecie jakiejś określonej społeczności, EKSPERYMENTEM. Dwa - nawet gdyby, to chyba doświadczenie Very, przynajmniej na początku, bliższe byłoby tożsamości transa K/M, który postrzega siebie jako "pomyłkę Boga" (w opozycji do chłopaków reprezentujących dicklit pride itp.).

Almodóvar poddaje swojego bohatera gigantycznemu ciśnieniu, bawi się wieloma poziomami tożsamości (nie tylko z zakresu gender studies, warto zauważyć), przestawia bezczelnie klocki. Vera jako postać wymyka się klasyfikacjom: nie mogę ot tak sobie powiedzieć, że to nadal zwyczajny, heteroseksualny chłopak, tyle że z piersiami "jak krople wody spływające po szkle". Wyjścia poza standardowe doświadczenie płci Vera jak najbardziej doświadcza. Tylko inaczej. To doświadczenie jest jak wypadek, jak nagła choroba. Ekstremum, które przestawia w głowie, wymaga przebudowy swojej tożsamości, z upierdliwością Sokratesa zadaje postawowe pytania, ale czyni to nagle, niemal z dnia na dzień. To nie musiało się wydarzyć; jeden wieczór w domu, inne nuty podsunięte orkiestrze, i Very by nie było. Nad rodziną Doktora wisi krwawe fatum. Przeklęte są trzewia Matki-służącej. Ale Verze wszystko przydarza się z woli złośliwego przypadku. Kolejny kontrast.

Wracając jeszcze na chwilę do filmu Almodovara – wydaje się, że reżyser (niechcący?) poruszył ważny temat. Tego, jak bardzo dla naszej identyfikacji płciowej ważne jest ciało.

No, to Almodóvar, który miał partnerkę transkę, nakręcił mnóstwo filmów o zboczeńcach i czasami paradował w spódniczkach, więc napewno wyszło mu to przypadkiem.

Nie wiemy do końca czy Vincente stał się Verą czy nie.

Zwróciłabym uwagę na bardzo ironiczny wydźwięk imienia Vera. Na swój sposób może ono grać rolę przydomka. Tak go zresztą traktuję i używam.

Czy lata operacji,

Operacja związana z płcią była jedna.

Zabiegów hormonalnych,

Nie było zabiegów hormonalnych. Niby detal, ale zapewne nie dla widzów którzy hormonów potrzebują.

Symboliczny moment zmiany imienia

Cristina, jestem Vicente?

i wiele innych rzeczy, które działy się z nim w mieszkaniu lekarza,

zapewne udane spotkanie z parą przeklętych penisów.

wpłynęły na niego tak, że stał się kobietą?

Jej Perfekcyjność zaczyna używać kategorii prosto z elementarza prawicy. Równie dobrze ja mogłabym teraz spytać, co znaczy "stać się kobietą".

Czy też może całość była wyrachowaną grą, która miała doprowadzić do tragicznego finału filmu?

Patrz komentarz do syndromu sztokholmskiego. A tak na serio, to nie cieszyły cię łzy w oczach koleżanki-lesbijki? Bo ja się cieszyłam i Łojezu, aleście wyładnieli!

Krótko na koniec: nie, nie podczepiajmy się na siłę pod popularne tagi, i nie pozwólmy, by kategorie, jeszcze niedawno szokujące, świeże i otwierające perspektywy, zesztywniały i przeszkadzały, próbując porządkować nowe doświadczenia. Wrażliwość gatunkowa i myślenie metaforami też mile widziane. No bo serio, przez ostatni miesiąc naczytałam się tylu głupot na temat postaci Almodóvara (chyba Bluszcz: Agrado nie jest ani kobietą, ani mężczyzną; a ja, kurka wodna, myślałam, że jest bardzo-bardzo, tak bardzo, że bardziej nie można już chyba...), że wpadki na branżowym łonie bolą bardziej niż zwykle. Do napisania!